Cümlenin ögeleri belirtisiz nesne konu anlatımı

Question

Belirtisiz nesneyi bulmakta zorlanıyorum. Cümlede yükleme sorduğumuz "ne" sorusunun cevabı oluyor ama belirtili nesne ile karıştırıyorum. Özellikle "onu" gibi zamirler gelince kafam karışıyor.

Answer 1

Belirtisiz Nesne

Cümlenin temel ögelerinden biri olan nesne, öznenin yaptığı işten etkilenen varlık ya da kavramdır. Nesneler, aldıkları eke göre ikiye ayrılır:

• Belirtili Nesne
• Belirtisiz Nesne

Belirtisiz Nesne Nedir?

Belirtisiz nesne, yükleme sorulan "ne?" sorusuna cevap veren ve -i / -ı / -u / -ü (belirtme hal eki) almamış olan nesnedir. Yalın halde bulunur.

Örnekler:

• Her sabah kahvaltı yaparım. (Ne yaparım? → kahvaltı)
• Babam bana yeni bir bisiklet aldı. (Ne aldı? → bisiklet)
• Misafirlerimize çay ikram ettik. (Ne ikram ettik? → çay)
• Kardeşim her akşam kitap okur. (Ne okur? → kitap)

Belirtisiz Nesneyi Bulmak İçin Yöntem

Bir cümlede belirtisiz nesneyi bulmak için şu yolu izleyebilirsiniz:

1. Önce cümlenin yüklemini bulun.
2. Yükleme "Özne ne yapıyor?" veya "Ne oluyor?" sorularını sorarak özneyi bulun.
3. Daha sonra yükleme "Ne?" sorusunu sorun. Cevap olarak aldığınız sözcük, eğer -i hal eki almamışsa (yalın haldeyse) o, belirtisiz nesnedir.

Uyarı: "Ne?" sorusuna cevap veren her sözcük belirtisiz nesne olmayabilir. Eğer cevap "-i" eki almışsa, o belirtili nesnedir. Bu ayrıma dikkat etmek gerekir.

Belirtisiz Nesne ile Belirtili Nesne Arasındaki Fark

Aradaki temel farkı bir tablo ile gösterelim:

• Belirtisiz Nesne:
  • Yalın haldedir (-i eki almaz).
  • Yükleme sorulan "ne?" sorusuna cevap verir.
  • Örnek: Annem pasta yaptı. (Ne yaptı? → pasta)
• Belirtili Nesne:
  • -i / -ı / -u / -ü belirtme hal ekini alır.
  • Yükleme sorulan "neyi? / kimi?" sorularına cevap verir.
  • Örnek: Annem pastayı kesti. (Neyi kesti? → pastayı)

Bu iki nesne türünü birbiriyle karıştırmamak için sorduğunuz soruya ve nesnenin aldığı eke çok dikkat etmelisiniz.

Özet

• Belirtisiz nesne, -i hal eki almamış nesnedir.
• Yükleme sorulan "ne?" sorusuna cevap verir.
• Cümlede yüklemin hemen solunda bulunma ihtimali yüksektir.
• Belirtili nesneden en önemli farkı, hal eki almamış olmasıdır.

Answer 2

Cümlenin Ögeleri Belirtisiz Nesne Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belirtisiz nesne kullanılmıştır?
a) Öğretmen sınav kağıtlarını dikkatle inceledi.
b) Çocuklar bahçede top oynuyorlar.
c) Annem pazardan taze meyve aldı.
d) Kuşlar gökyüzünde özgürce uçuyor.
Cevap: c) Çözüm: "taze meyve" nesnesi herhangi bir belirtme eki (-i, -e, -de, -den) almadığı için belirtisiz nesnedir.

Soru 2: "Yazar, yeni romanında insan psikolojisini derinlemesine analiz ediyor." cümlesindeki nesne türü nedir?
a) Belirtili nesne
b) Belirtisiz nesne
c) Dolaylı tümleç
d) Zarf tümleci
Cevap: a) Çözüm: "insan psikolojisini" nesnesi -i belirtme eki aldığı için belirtili nesnedir.

Soru 3: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem belirtili hem de belirtisiz nesne birlikte kullanılmıştır?
a) Öğrenciler ödevlerini zamanında teslim ettiler.
b) Müdür toplantıda yeni projelerden bahsetti.
c) Aşçı misafirlere özel yemek hazırladı.
d) Sanatçı konserde eski şarkılar söyledi.
Cevap: c) Çözüm: "özel yemek" belirtisiz nesne, "misafirlere" ise -e yönelme eki aldığı için dolaylı tümleçtir. Bu şıkta belirtisiz nesne ve dolaylı tümleç birlikte kullanılmıştır.