avatar
✔️ Cevaplandı • Doğrulandı

Geçerlik türleri nelerdir

Bu konuyu çalışırken kafam biraz karıştı. Özellikle kapsam geçerliği, yordam geçerliği ve görünüş geçerliği arasındaki farkları tam olarak ayırt edemiyorum. Bu geçerlik türlerini günlük hayattan basit örneklerle anlayabilir miyim?
WhatsApp'ta Paylaş
1 CEVAPLARI GÖR
✔️ Doğrulandı
0 kişi beğendi.
avatar
gulcan56
3445 puan • 139 soru • 345 cevap

📚 Geçerlik Türleri

Geçerlik, bir argümanın yapısıyla ilgili mantıksal bir kavramdır. Bir argümanın geçerli olması, eğer öncüller doğruysa, sonucun da kesinlikle doğru olması gerektiği anlamına gelir. Geçerlik, argümanın biçimiyle (içeriğiyle değil) ilgilidir. Başlıca geçerlik türleri şunlardır:

🧠 1. Tümdengelimsel (Dedüktif) Geçerlik

Bu geçerlik türünde, öncüllerin doğru olması durumunda sonucun kesinlikle doğru olması gerekir. Sonuç, öncüllerde zaten gizli olarak bulunur.

  • Örnek:
    • Tüm insanlar ölümlüdür.
    • Sokrates bir insandır.
    • O halde, Sokrates ölümlüdür.

Bu öncüller doğru kabul edilirse, vardığımız sonuç kaçınılmaz olarak doğrudur.

🌱 2. Tümevarımsal (Endüktif) Geçerlik

Bu geçerlik türünde, öncüller sonucu muhtemel kılar, ancak kesinleştirmez. Gözlemlenen özel durumlardan genel bir sonuç çıkarılır.

  • Örnek:
    • Bugüne kadar gözlemlenen tüm kuğular beyazdı.
    • O halde, bir sonraki gözlemleyeceğim kuğu da beyaz olacaktır.

Bu argüman geçerli olabilir, ancak sonuç kesin değildir; siyah bir kuğuyla karşılaşma ihtimali her zaman vardır.

🔀 3. Temellendirici (Abductive) Geçerlik

Bu, en iyi açıklamaya ulaşmak için yapılan bir çıkarım türüdür. Gözlemlenen bir olgu için en olası veya en makul açıklama seçilir.

  • Örnek:
    • Yol ıslak.
    • Eğer yağmur yağmışsa, yolun ıslak olması makuldür.
    • O halde, yağmur yağmış olabilir.

Burada sonuç kesin değildir; yolu bir itfaiye aracının da ıslatmış olma ihtimali vardır. Ancak, en makul açıklama sunulur.

🎯 Özet Tablo

  • 🧠 Tümdengelim: Öncüller doğruysa, sonuç kesinlikle doğrudur.
  • 🌱 Tümevarım: Öncüller sonucu destekler ve muhtemel kılar.
  • 🔀 Temellendirme: Gözlem için en iyi açıklamayı sunar.

Bir argümanı değerlendirirken, onun hangi tür bir geçerlikle ilerlediğini anlamak, sonucun gücünü ve güvenilirliğini yorumlamak açısından çok önemlidir.

Yorumlar