Hıdırellez, Türk kültüründe baharın gelişini, doğanın uyanışını ve bolluk-bereketi simgeleyen mevsimlik bir bayramdır. Kökeni Orta Asya, Anadolu ve Ortadoğu kültürlerine dayanan bu kutlama, Hızır ve İlyas peygamberlerin yeryüzünde buluştukları gün olarak kabul edilir. "Hıdırellez" ismi de bu iki ismin birleşiminden gelir.
Hıdırellez, her yıl 5 Mayıs'ı 6 Mayıs'a bağlayan gece başlar ve 6 Mayıs günü gün boyu kutlanır. Bu tarih, eski takvimlerde (Rumi takvim) "Hıdırlık" veya "Ederiz" olarak bilinen yaz başlangıcına denk gelir. Gregoryen takvimine göre ise 6 Mayıs, baharın tam anlamıyla hissedildiği, doğanın yeşillendiği bir döneme işaret eder.
5-6 Mayıs tarihi, astronomik olarak da önem taşır. Bu tarih, "Baharın tam ortası" kabul edilir ve gece-gündüz sürelerinin birbirine en yakın olduğu dönemlerdendir. Halk inanışına göre; Hızır (bolluk, sağlık ve yardım sembolü) ile İlyas (su ve bereket sembolü) sadece yılda bir kez, bu gecede buluşur ve dilekleri gerçekleştirir.
Hıdırellez kutlamaları, nesilden nesile aktarılan renkli ritüellerle doludur:
Hıdırellez, UNESCO'nun "İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası" listesinde yer alır. Sadece Türkiye'de değil; Balkanlar, Orta Doğu ve Kafkasya'da da benzer adlarla (örneğin, "Ederlezi", "Hıdırles") kutlanan evrensel bir bahar bayramıdır.
Hıdırellez, binlerce yıllık bir geleneğin yaşayan nefesi olarak, her yıl doğayla insanın birlikte coşkuyla uyanışını hatırlatır. 🍃