II. Viyana Kuşatması (1683)

Question

Bu kuşatmanın neden bu kadar önemli olduğunu ve Osmanlı tarihini nasıl etkilediğini tam olarak anlayamadım. Özellikle kuşatmanın başarısız olmasının ardından başlayan süreçte neler yaşandığını merak ediyorum. Ayrıca Kutsal İttifak'ın kurulma sürecinin detayları kafamı karıştırıyor.

Answer 1

# 🏰 II. Viyana Kuşatması (1683): Avrupa'nın Kaderini Değiştiren Muhasara

Osmanlı İmparatorluğu'nun batıya doğru son büyük taarruz hamlesi olan II. Viyana Kuşatması, sadece askeri bir çarpışma değil, aynı zamanda Avrupa siyasi tarihinin seyrini değiştiren kritik bir dönüm noktasıdır. 1683 yazında gerçekleşen bu büyük muhasara, Osmanlı'nın Orta Avrupa'daki ilerleyişinin sonunu getirmiş ve "Türklerin Avrupa'dan geri çekilişi" olarak anılan süreci başlatmıştır.

📜 Kuşatmanın Arka Planı ve Nedenleri

Kuşatma, uzun yıllara dayanan siyasi ve dini gerilimlerin bir sonucuydu. Osmanlı İmparatorluğu, Sultan IV. Mehmet döneminde (Avcı Mehmet), Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'nın etkisiyle Orta Avrupa'ya doğru genişleme politikasını yeniden canlandırmıştı. Avusturya Arşidüklüğü ile yapılan Vasvar Antlaşması (1664) sonrası görece sakin geçen yıllar, Macaristan'daki Protestan soyluların (Kuruciler) Osmanlı'dan yardım istemesi ve Habsburg baskısına karşı ayaklanmasıyla sona erdi. Osmanlı, bu isyanı destekleyerek hem Habsburgları zayıflatmayı hem de tampon bir Macar devleti kurmayı hedefliyordu.

🎯 Hedef Neden Viyana'ydı?

• 🛡️ Stratejik Önem: Viyana, Tuna Nehri üzerinde kilit bir konumdaydı ve Orta Avrupa'ya açılan kapıydı.
• 👑 Sembolik Değer: Habsburg Hanedanı'nın başkentini almak, Osmanlı'nın İslam dünyasındaki prestijini artıracak ve Avrupa'da büyük bir psikolojik üstünlük sağlayacaktı.
• ⚔️ Askeri Mantık: 1529'daki I. Viyana Kuşatması'nın başarısızlığının telafisi ve Kanuni Sultan Süleyman'ın tamamlayamadığı işin bitirilmesi düşüncesi hakimdi.

⚔️ Ordular ve Komutanlar

🟥 Osmanlı Ordusu

• Başkomutan: Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa
• Asker Sayısı: Yaklaşık 150.000 (Yeniçeriler, Sipahiler, Tatar atlıları ve eyalet askerleri)
• Topçu Gücü: Büyük kuşatma topları dahil yüzlerce top

🟦 Savunma ve İttifak Güçleri

• Viyana Garnizonu: Kont Ernst Rüdiger von Starhemberg komutasında ~15.000 asker
• Kurtarıcı Ordu: Lehistan Kralı III. Jan Sobieski komutasında ~70.000 kişilik Leh, Alman ve Avusturya birleşik ordusu.
• Önemli Destek: Lorraine Dükü V. Charles, Savoy Prensi Eugen gibi komutanlar.

🗓️ Kuşatmanın Seyri ve Kader Günü: 12 Eylül 1683

Osmanlı ordusu, 14 Temmuz'da Viyana önlerine gelerek şehri tamamen kuşattı. Klasik Osmanlı kuşatma taktiği olan lağım kazma ve surları top ateşiyle yıpratma yöntemi uygulandı. Ancak, savunmacılar inatla direndi ve beklenen teslim olma gerçekleşmedi. Bu arada, Papa XI. Innocentius'un çağrısıyla oluşturulan Kutsal İttifak ordusu toplanıyordu.

12 Eylül 1683 sabahı, Kahlenberg Tepesi'nden hareket eden ittifak ordusu, Osmanlı mevzilerine saldırdı. Savaşın dönüm noktası, III. Jan Sobieski'nin komutasındaki ağır süvari birliği Kanatlı Hussarlar'ın yaptığı ölümcül süvari hücumu oldu. Osmanlı ordusu, beklemediği bu büyük taarruz karşısında ağır kayıplar vererek dağılmaya başladı ve kuşatmayı kaldırmak zorunda kaldı.

💥 Sonuçları ve Tarihsel Etkileri

• 🔻 Osmanlı için Büyük Gerileme: Kuşatmanın başarısızlığı, Osmanlı'nın Avrupa'daki "yenilmezlik" imajını sonlandırdı. Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, başarısızlığın bedelini Belgrad'da idam edilerek ödedi.
• 🔄 Güç Dengesinin Değişimi: Avrupa'da askeri ve siyasi inisiyatif Osmanlı'dan Habsburglara geçti.
• ⚔️ Kutsal İttifak Savaşları: Kuşatmanın ardından Venedik, Lehistan, Rusya ve Avusturya'dan oluşan ittifak, Osmanlı'ya karşı taarruza geçti ve 16 yıl süren savaşlar sonunda Karlofça Antlaşması (1699) imzalandı.
• 🗺️ Toprak Kayıpları: Karlofça ile Osmanlı, Macaristan ve Transilvanya gibi önemli toprakları kaybetti ve ilk kez büyük çapta toprak terk etmek zorunda kaldı.
• ☕ Kültürel Miras: Efsaneye göre, kuşatmanın ardından ele geçirilen Osmanlı çadırlarındaki kahve çuvalları sayesinde Viyana'da kahve kültürü yaygınlaştı ve ilk Viyana kahvehaneleri açıldı.

🎭 Tarih Yazımı ve Farklı Bakış Açıları

II. Viyana Kuşatması, tarihçiler tarafından farklı şekillerde yorumlanmıştır. Batılı tarihçilikte genellikle "Avrupa'nın Türk tehdidinden kurtuluşu" olarak romantize edilirken, Osmanlı tarihçiliğinde ise bir dizi stratejik hata, lojistik yetersizlik ve ittifak güçlerinin zamanında birleşmesi sonucu kaçırılan bir fırsat olarak ele alınır. Kuşatma, hem Doğu hem Batı dünyasının kolektif hafızasında derin izler bırakmış, edebiyattan sinemaya kadar birçok sanat eserine konu olmuştur.

Sonuç olarak, 1683'teki bu büyük hezimet, Osmanlı İmparatorluğu'nun duraklama döneminden çıkıp gerileme dönemine girişinin en net işaretlerinden biri olarak kabul edilir ve modern Avrupa'nın şekillenmesinde kritik bir rol oynamıştır.