Oran, iki çokluğun karşılaştırılmasıdır. Genellikle bölme işlemi ile ifade edilir. Örneğin, bir sınıftaki kız öğrencilerin sayısının erkek öğrencilerin sayısına oranı veya bir pastadaki elma sayısının armut sayısına oranı gibi.
Oranı ifade ederken farklı gösterimler kullanabiliriz:
Örnek: Bir tabakta 3 elma ve 5 portakal varsa, elmaların portakallara oranı 3/5 veya 3:5 şeklinde ifade edilir.
Orantı, iki veya daha fazla oranın birbirine eşit olması durumudur. Yani, iki farklı oranın aynı değeri ifade etmesidir.
Orantıyı şu şekilde gösterebiliriz:
a/b = c/d veya a : b = c : d
Bu ifade, "a'nın b'ye oranı, c'nin d'ye oranına eşittir" anlamına gelir.
Örnek: Eğer 2 ekmek 6 TL ise, 4 ekmek 12 TL'dir. Bu durumda 2/6 = 4/12 bir orantıdır.
Temel olarak iki tür orantı vardır:
Doğru orantıda, çokluklar arasındaki ilişki sabittir. Yani, bir çokluğun değeri diğerinin değeriyle doğru orantılı olarak değişir. Eğer x ve y doğru orantılı ise, x/y = k (sabit bir sayı) şeklinde ifade edilir.
Örnek: Bir araba sabit hızla gidiyorsa, geçen süre arttıkça aldığı yol da artar. Bu, doğru orantıya bir örnektir.
Ters orantıda, çoklukların çarpımı sabittir. Yani, bir çokluğun değeri arttıkça diğerinin değeri azalır ve bu azalma belirli bir orana göre gerçekleşir. Eğer x ve y ters orantılı ise, x * y = k (sabit bir sayı) şeklinde ifade edilir.
Örnek: Bir işi bitirme süresi, işçi sayısı arttıkça azalır. Daha fazla işçi aynı işi daha kısa sürede bitirebilir. Bu, ters orantıya bir örnektir.
