# 🚑 İlkyardımın Temel İlkeleri: Koruma, Bildirme, Kurtarma (KBK)
İlkyardım, ani bir hastalık veya kaza durumunda, profesyonel sağlık ekipleri gelene kadar yapılan hayat kurtarıcı müdahaleler bütünüdür. Bu müdahalelerin doğru ve etkili bir şekilde yapılabilmesi için belirli bir sıra ve mantık çerçevesinde hareket etmek gerekir. İşte bu noktada devreye giren Koruma, Bildirme, Kurtarma (KBK) ilkeleri, ilkyardımın temel taşlarını oluşturur. Bu üç adım, herhangi bir acil durumda paniğe kapılmadan, sistematik ve güvenli bir şekilde hareket etmemizi sağlar.
🎯 KBK Nedir? Neden Bu Sıra Önemlidir?
KBK, ilkyardımın olmazsa olmaz üç temel adımının kısaltmasıdır. Bu sıralama bilinçli olarak belirlenmiştir: Önce kendi güvenliğinizi ve olay yerinin güvenliğini sağlarsınız (Koruma), sonra profesyonel yardımı harekete geçirirsiniz (Bildirme) ve ancak ondan sonra mümkünse ve bilginiz dahilinde hastaya/yaralıya müdahale edersiniz (Kurtarma). Bu sıra, "ikinci bir kazazede yaratmamak" ilkesine dayanır.
🛡️ 1. Koruma (Olay Yerinin Değerlendirilmesi ve Güvenliğin Sağlanması)
İlkyardımdaki ilk ve en önemli adım, kendi güvenliğinizi ve olay yerinin güvenliğini sağlamaktır. Ambulans gelene kadar siz ilkyardımcı olarak en önemli desteksiniz. Sizin de zarar görmeniz, yardım sürecini tamamen durduracaktır.
🔍 Koruma Adımında Yapılması Gerekenler:
- ✅ Durumu Sakinlikle Değerlendir: Paniğe kapılmadan, olay yerini ve çevreyi hızla gözlemleyin. Tehlike kaynağını belirleyin (trafik, elektrik, yangın, gaz sızıntısı, göçük riski vb.).
- ✅ Tehlikeyi Kontrol Altına Al veya Uzaklaş: Mümkünse ve güvenliyse tehlike kaynağını ortadan kaldırın (örneğin, trafik kazasında araçları uygun şekilde işaretlemek). Mümkün değilse, hasta/yaralıyı sadece hayati bir tehdit varsa ve doğru teknikle (özellikle omurga yaralanması şüphesi varsa çok dikkatli) taşıyın.
- ✅ Kendini Koru: Kanama vb. durumlarda eldiven kullanın; mümkün değilse poşet gibi bariyerlerle kendinizi koruyun.
- ✅ Meraklı Kalabalığı Uzaklaştırın: Hem hava yolunu açık tutmak hem de profesyonel ekiplerin işini kolaylaştırmak için gereksiz kişileri olay yerinden uzaklaştırın.
📞 2. Bildirme (Acil Servisin Aranması - 112)
Olay yerinin güvenliği sağlandıktan hemen sonra yapılacak ikinci adım, profesyonel yardımı çağırmaktır. Türkiye'deki tek ve doğru numara 112 Acil Çağrı Merkezi'dir.
📱 112 Aranırken Nelere Dikkat Edilmeli?
- ✅ Sakin ve Tane Tane Konuşun: Operatörün sorularını net bir şekilde cevaplayın.
- ✅ Doğru Bilgileri Verin:
- Olayın kesin yeri: Cadde, sokak, kilometre taşı, belirgin bina işaretleri.
- Olayın türü: Trafik kazası, düşme, kalp krizi vb.
- Yaralı/Hasta sayısı ve durumu: "Bir kişi bilincini kaybetti", "İki kişide şiddetli kanama var" gibi.
- Yapılan/planlanan ilkyardım müdahaleleri: "Kanama durduruldu", "Hareket ettirilmedi" gibi.
- ✅ Telefonu İlk O Söylemeden Kapatmayın: Operatör gerekli tüm bilgileri aldığını ve size ek talimat vermeyeceğini söyleyene kadar telefonu kapatmayın.
- ✅ Yardım Gelmeye Yakın Birini Olay Yerine Yönlendirin: Ambulansı karşılayıp doğru yere yönlendirmesi için bir kişiyi görevlendirin.
🤲 3. Kurtarma (Temel Yaşam Desteği ve İlkyardım Uygulama)
Ancak ilk iki adım (Koruma ve Bildirme) tamamlandıktan sonra, eğer bilginiz ve beceriniz varsa, hasta/yaralıya müdahale etme aşamasına geçilir. Buradaki temel amaç, yaşamsal fonksiyonların sürdürülmesini sağlamak ve durumun kötüleşmesini engellemektir.
⚕️ Kurtarma Adımında İzlenecek Genel Yaklaşım:
- ✅ ABC Kontrolü Yapın:
- A (Airway - Hava Yolu): Ağız içini kontrol edin, yabancı cisim varsa çıkarın, başı geri-çeneyi yukarı iterek hava yolunu açın.
- B (Breathing - Solunum): Bak-Dinle-Hisset yöntemiyle (10 saniyeyi geçmeyecek şekilde) solunum olup olmadığını kontrol edin.
- C (Circulation - Dolaşım): Nabzı kontrol edin ve şiddetli kanamaları durdurmaya çalışın.
- ✅ Bilinç Durumunu Değerlendirin: Hastaya seslenerek veya hafifçe omzuna dokunarak yanıt verip vermediğini kontrol edin.
- ✅ Bilinçsiz ve Solunumu Olmayan Birine Temel Yaşam Desteği (TYD) Başlayın: 30 göğüs basısı - 2 suni solunum döngüsüne başlayın. Sadece göğüs basısı yapmayı biliyorsanız, sürekli olarak yapın.
- ✅ Koma Pozisyonu (Yan Yatış) Verin: Bilinci kapalı ama solunumu olan kişileri, kusma durumunda soluk borusuna kaçmasını engellemek için koma pozisyonuna alın.
- ✅ Kanamayı Durdurun: Temiz bir bezle doğrudan baskı uygulayın. Gerekirse turnike uygulayın (son çare).
- ✅ Hasta/Yaralıyı Sıcak Tutun ve Yalnız Bırakmayın: Şok tablosunu önlemek için üzerini örtün ve moral desteği verin.
💎 Sonuç
Koruma, Bildirme, Kurtarma (KBK) sıralaması, ilkyardımın altın kuralıdır. Bu basit ama hayati üç adımı unutmamak, hem sizin güvenliğinizi hem de hasta/yaralıya yapılacak yardımın etkinliğini maksimuma çıkarır. Unutmayın: "Önce kendin, sonra başkası için güvenlik" ilkesiyle hareket etmek ve profesyonel yardımı (112'yi) asla geciktirmemek, başarılı bir ilkyardımın en önemli parçasıdır. Her bireyin temel ilkyardım eğitimi alması, toplum sağlığı için atılabilecek en değerli adımlardan biridir.
