# 📚 KPSS Atatürk Dönemi Dış Politika - Ders Notu
🎯 Atatürk Dönemi Dış Politikasının Temel İlkeleri
Atatürk dönemi dış politikası (1923-1938), Türkiye Cumhuriyeti'nin uluslararası arenada saygın bir devlet olarak konumlanmasını sağlayan temel prensipler üzerine inşa edilmiştir. Bu dönem, Lozan'dan kalan sorunların çözümü ve yeni bir devletin dış ilişkilerinin şekillendirilmesi açısından kritik öneme sahiptir.
📜 Temel Prensipler:
- 🎯 Gerçekçilik (Realpolitik): Hayalci değil, ulaşılabilir hedefler belirlemek
- ⚖️ Bağımsızlık ve Egemenlik: Tam bağımsızlıktan taviz vermemek
- 🤝 Barışçılık: "Yurtta sulh, cihanda sulh" ilkesi
- ⚔️ Denge Politikası: Bloklar arasında denge kurmak
- 📜 Hukuka Bağlılık: Uluslararası hukuk kurallarına uymak
- 🔄 Akılcılık ve Pragmatizm: Değişen koşullara uyum sağlamak
🌍 DÖNEMİN ÖNEMLİ DIŞ POLİTİKA OLAYLARI
🇬🇷 1. Türk-Yunan İlişkileri ve Nüfus Mübadelesi
Lozan'da çözülemeyen nüfus mübadelesi sorunu, 1930'da imzalanan antlaşmalarla çözülmüştür. 10 Haziran 1930'da imzalanan antlaşma ile:
- 📋 Mübadele tamamlandı, İstanbul'daki Rumlar ve Batı Trakya'daki Türkler hariç tutuldu
- 🕊️ 1930'da Venizelos'un Ankara'yı ziyareti ilişkileri normalleştirdi
- ✍️ 1934'te Balkan Antantı'nda birlikte yer aldılar
🇮🇶 2. Musul Sorunu (1924-1926)
Lozan'da çözülemeyen Musul meselesi, Milletler Cemiyeti'ne taşındı. 5 Haziran 1926'da imzalanan Ankara Antlaşması ile:
- 🗺️ Musul, Irak'a bırakıldı
- ⛽ Irak petrollerinden %10'luk pay 25 yıl süreyle Türkiye'ye verildi
- 💰 500.000 İngiliz sterlini tazminat ödendi
🇫🇷 3. Türk-Fransız İlişkileri ve Hatay Sorunu
20 Ekim 1921'de imzalanan Ankara Antlaşması ile Hatay dışındaki sınır çizildi. 1926'da imzalanan Dostluk Antlaşması ile:
- ⚖️ Kapitülasyonlar kaldırıldı
- 🏛️ Osmanlı borçları sorunu çözüldü
- 📍 Hatay Sorunu: Atatürk'ün sağlığında çözülemeyen tek dış politika sorunudur
🛡️ 4. Balkan Antantı (9 Şubat 1934)
Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya arasında imzalanan bu antlaşma ile:
- 🛡️ Balkan sınırlarının güvenliği sağlandı
- 🤝 İtalyan ve Alman yayılmacılığına karşı işbirliği oluşturuldu
- ⚔️ II. Dünya Savaşı öncesi önemli bir güvenlik önlemi alındı
🏔️ 5. Sadabat Paktı (8 Temmuz 1937)
Türkiye, İran, Irak ve Afganistan arasında Tahran'da imzalanan bu pakt ile:
- 🕊️ Orta Doğu'da barış ve güvenlik hedeflendi
- 🚫 Sınırlara saygı ve saldırmazlık taahhüt edildi
- 🌍 Bölgesel işbirliği geliştirildi
🇷🇺 6. Türk-Sovyet İlişkileri
Kurtuluş Savaşı'nda önemli destek veren Sovyetler Birliği ile ilişkiler:
- 🤝 1925'te Tarafsızlık ve Saldırmazlık Antlaşması imzalandı
- 🏭 Sovyetler, Türkiye'nin sanayileşmesine destek verdi
- 🔄 1930'larda Sovyetlerin yayılmacı politikaları nedeniyle mesafeli ilişki kuruldu
📊 ATATÜRK DÖNEMİ DIŞ POLİTİKASININ ÖZELLİKLERİ
🔑 KPSS'de Çıkan Önemli Noktalar:
- ✅ Lozan'dan kalan sorunların çözümü öncelikli hedefti
- ✅ Batılı devletlerle ilişkiler normalleştirildi
- ✅ Bölgesel paktlarla güvenlik sağlandı
- ✅ Tam bağımsızlık ilkesinden taviz verilmedi
- ✅ Hatay dışındaki tüm sorunlar barışçıl yollarla çözüldü
- ✅ II. Dünya Savaşı öncesi dengeli politika izlendi
🎖️ SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
Atatürk dönemi dış politikası, genç Türkiye Cumhuriyeti'nin uluslararası sistemde saygın bir yer edinmesini sağlamıştır. Bu dönemde izlenen gerçekçi, barışçı ve bağımsızlıkçı politika, Türk dış politikasının temel felsefesini oluşturmuştur. Lozan'dan kalan sorunların büyük ölçüde çözülmesi, bölgesel işbirliklerinin kurulması ve "yurtta sulh, cihanda sulh" ilkesinin hayata geçirilmesi bu dönemin en önemli başarılarıdır.
💡 KPSS İpucu: Atatürk dönemi dış politikasında "denge politikası" ve "gerçekçilik" en çok vurgulanan ilkelerdir. Musul ve Hatay sorunlarının çözüm süreçlerini karşılaştırmalı olarak çalışmak sınavda avantaj sağlar.
