KPSS Fiiller (Çatı) Kavram Haritası: Konuyu Kolayca Anla

Question

Fiillerde çatı konusunu bir türlü oturtamıyorum. Kavram haritasıyla daha kolay anlarım diye düşünüyorum ama yine de zorlanıyorum.

Answer 1

🧩 KPSS Fiiller (Çatı) Kavram Haritası: Konuyu Kolayca Anla

KPSS'ye hazırlanan adaylar için fiiller konusu, özellikle de çatı konusu, bazen karmaşık gelebilir. Ancak doğru bir yaklaşımla ve kavram haritasıyla bu konuyu kolayca anlamak mümkün. İşte size çatı konusunu anlamanıza yardımcı olacak bir kavram haritası ve önemli notlar:

🎭 Çatı Nedir?

Fiil çatısı, fiilin özne ve nesne ile olan ilişkisini ifade eder. Fiiller, özne-yüklem ve nesne-yüklem ilişkisine göre farklı çatı özelliklerine sahip olabilir.

📌 Çatı Çeşitleri

• 👤 Özne-Yüklem İlişkisine Göre Çatılar:
• 🍎 Etken Çatı: Öznenin işi doğrudan yaptığı fiillerdir. Özne gerçektir ve işi yapar.

  Örnek: Çocuk top oynadı.

• 🎯 Edilgen Çatı: Öznenin işi başkasının yapması ve öznenin bu işten etkilenmesi durumudur. "–il, -in" ekleri kullanılır.

  Örnek: Pasta yendi.

• 🔄 Dönüşlü Çatı: Öznenin yaptığı işin yine özneye döndüğü fiillerdir. "–il, -in" ekleri kullanılır.

  Örnek: Çocuk yıkandı.
• 🤝 İşteş Çatı: Fiilin birden fazla özne tarafından karşılıklı veya birlikte yapıldığını ifade eder. "–iş, -leş" ekleri kullanılır.

  Örnek: Çocuklar güreştiler.

• 📦 Nesne-Yüklem İlişkisine Göre Çatılar:
• 🔍 Geçişli Fiiller: Nesne alabilen fiillerdir. Neyi, kimi sorularına cevap verir.

  Örnek: Kitabı okudu.

• 🛑 Geçişsiz Fiiller: Nesne alamayan fiillerdir. Neyi, kimi sorularına cevap vermez.

  Örnek: Uyudu.
• ♻️ Oldurgan Fiiller: Geçişsizken "-r, -t, -tır" ekleriyle geçişli hale getirilen fiillerdir.

  Örnek: Uyudu (geçişsiz) → Uyuttu (oldurgan)

• 💪 Ettirgen Fiiller: Geçişliyken "-r, -t, -tır" ekleriyle geçişlilik derecesi artırılan fiillerdir.

  Örnek: Okudu (geçişli) → Okuttu (ettirgen)

📝 Önemli İpuçları ve Notlar

• 📌 Edilgen ve dönüşlü çatıyı karıştırmamak için, dönüşlü çatıda öznenin kendi kendine yaptığı bir eylem olduğunu unutmayın.
• 📌 İşteş çatıda fiilin mutlaka karşılıklı veya birlikte yapılma anlamı taşıması gerekir. Her "-iş" eki almış fiil işteş olmayabilir.
• 📌 Ettirgen çatılı fiillerde işi başkasına yaptırma anlamı vardır.

Bu kavram haritası ve notlar sayesinde KPSS fiiller (çatı) konusunu daha iyi anlayabilir ve soruları daha kolay çözebilirsiniz. Başarılar!