📊 Kategorik Veri Nedir?
Kategorik veri, sayısal olmayan, belirli kategorilere veya gruplara ayrılabilen verilerdir. Bu tür veriler genellikle niteldir ve nesneleri veya bireyleri belirli özelliklere göre sınıflandırır.
🍎 Kategorik Veri Türleri
- 🍎 Nominal Veri: Kategoriler arasında doğal bir sıralama olmayan verilerdir. Örneğin, göz rengi (mavi, yeşil, kahverengi) veya kan grubu (A, B, AB, 0).
- 🍎 Ordinal Veri: Kategoriler arasında anlamlı bir sıralama olan verilerdir. Örneğin, eğitim seviyesi (ilkokul, ortaokul, lise, üniversite) veya memnuniyet düzeyi (çok memnun, memnun, nötr, memnun değil, hiç memnun değil).
🏡 Günlük Hayatta Kategorik Veri Örnekleri
🍔 Alışveriş ve Pazarlama
Müşteri segmentasyonu, ürün tercihleri ve demografik bilgiler gibi kategorik veriler, pazarlama stratejilerini geliştirmek için kritik öneme sahiptir.
- 🛒 Müşteri Segmentasyonu: Müşterileri yaş, cinsiyet, gelir düzeyi gibi kategorilere ayırarak hedefli pazarlama kampanyaları oluşturulabilir.
- 🛍️ Ürün Tercihleri: Müşterilerin hangi ürün kategorilerini tercih ettiği (giyim, elektronik, gıda vb.) belirlenerek ürün yerleşimi ve tanıtım stratejileri optimize edilebilir.
- 📊 Anket Verileri: Müşteri memnuniyeti anketlerinde, "Memnun musunuz?" sorusuna verilen cevaplar (evet, hayır, kısmen) kategorik veridir ve hizmet kalitesini ölçmek için kullanılır.
🏥 Sağlık ve Tıp
Hastalık teşhisleri, kan grupları ve tedavi yanıtları gibi kategorik veriler, tıbbi araştırmalar ve hasta takibi için vazgeçilmezdir.
- 🩸 Kan Grupları: Hastaların kan grupları (A, B, AB, 0) kategorik veridir ve kan transfüzyonları için hayati öneme sahiptir.
- 🩺 Hastalık Teşhisleri: Hastalara konulan teşhisler (diyabet, hipertansiyon, astım vb.) kategorik veridir ve tedavi planlaması için kullanılır.
- 💊 Tedavi Yanıtları: Hastaların tedaviye verdiği yanıtlar (iyileşme, stabil, kötüleşme) kategorik veridir ve tedavi etkinliğini değerlendirmek için kullanılır.
📚 Eğitim
Öğrenci notları, sınıf düzeyleri ve okul türleri gibi kategorik veriler, eğitim sisteminin analizinde ve iyileştirilmesinde kullanılır.
- 📝 Öğrenci Notları: Öğrencilerin notları (A, B, C, D, F) kategorik veridir ve akademik başarıyı değerlendirmek için kullanılır.
- 🏫 Okul Türleri: Okul türleri (devlet okulu, özel okul, meslek lisesi vb.) kategorik veridir ve eğitim kalitesini karşılaştırmak için kullanılır.
- 🎓 Bölüm Tercihleri: Öğrencilerin üniversite bölüm tercihleri (mühendislik, tıp, hukuk vb.) kategorik veridir ve eğitim planlaması için kullanılır.
🌍 Sosyal Bilimler
Anket cevapları, demografik bilgiler ve siyasi tercihler gibi kategorik veriler, toplumsal eğilimleri anlamak ve politika oluşturmak için kullanılır.
- 🗳️ Siyasi Tercihler: Seçmenlerin oy verdikleri partiler kategorik veridir ve seçim sonuçlarını analiz etmek için kullanılır.
- 🫂 Medeni Durum: Bireylerin medeni durumları (evli, bekar, boşanmış, dul) kategorik veridir ve demografik analizler için kullanılır.
- 🗣️ Anket Cevapları: Anketlerdeki açık uçlu sorulara verilen cevaplar kategorik verilere dönüştürülebilir ve toplumsal eğilimleri anlamak için kullanılabilir.
🔑 Kategorik Veri Analizi
Kategorik verileri analiz etmek için çeşitli istatistiksel yöntemler kullanılır. Bu yöntemler, veriler arasındaki ilişkileri ortaya çıkarmak ve anlamlı sonuçlar elde etmek için önemlidir.
📊 Kullanılan Yöntemler
- 📈 Frekans Tabloları: Her kategorinin kaç kez tekrarlandığını gösteren tablolardır.
- 📉 Çapraz Tablolar: İki veya daha fazla kategorik değişken arasındaki ilişkileri gösteren tablolardır.
- 📊 Ki-Kare Testi: İki kategorik değişken arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olup olmadığını test etmek için kullanılır.
- 🧩 Regresyon Analizi: Kategorik değişkenlerin bağımlı değişken üzerindeki etkisini analiz etmek için kullanılır (örneğin, lojistik regresyon).
