Periyodik tabloda yer bulma (Elektron dizilimi ile)

Question

Periyodik tabloda bir elementin yerini bulmak için elektron dizilimini kullanmaya çalışıyorum ama hangi katmanda olduğumu periyot ve grup olarak nasıl eşleştireceğimi tam anlayamadım. Özellikle de değerlik elektronlarından grup numarasını bulmak kafamı karıştırıyor.

Answer 1

📚 Periyodik Tabloda Yer Bulma (Elektron Dizilimi ile) - Ders Notu

Merhaba! Bu ders notumuzda, bir elementin periyodik tablodaki yerini nasıl belirleyeceğimizi, en temel yol olan elektron dizilimini kullanarak öğreneceğiz. Bu konu, kimyanın alfabesini öğrenmek gibidir. Hazırsanız başlayalım! 🧪

🎯 Temel Kavramlar: Periyot ve Grup

Periyodik tablo yatay sıralara (periyot) ve dikey sütunlara (grup) ayrılmıştır. Elektron dizilimi bize bir elementin;

• 📍 Periyot Numarasını: En yüksek enerji düzeyinin (baş kuantum sayısı, n) numarası verir.
• 📍 Grup Numarasını: Son katmandaki elektron sayısı (değerlik elektronları) ve orbitallerin doluluk durumu verir.

🔬 1. Adım: Elektron Dizilimini Yazma

Öncelikle elementin atom numarasından (proton sayısı) yararlanarak, Aufbau İlkesi'ne göre elektron dizilimini yazarız. Sıralama: 1s, 2s, 2p, 3s, 3p, 4s, 3d, 4p...

Örnek: Kalsiyum (Ca), Atom No: 20

Elektron Dizilimi: 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² veya [Ar] 4s²

📊 2. Adım: Periyot Numarasını Bulma

Kural: Elektron dizilimindeki en yüksek baş kuantum sayısı (n), elementin bulunduğu periyot numarasıdır.

• ✅ Kalsiyum için: En yüksek "n" değeri, 4s orbitalindeki 4'tür. Sonuç: Ca, 4. periyottadır.
• ✅ Flor (F, 1s² 2s² 2p⁵) için: En yüksek n=2'dir. 2. periyottadır.

🏷️ 3. Adım: Grup Numarasını Bulma

Bu adım, son katmandaki (değerlik katmanı) elektron dağılımına bağlıdır. İki ana kategori vardır:

🔵 A) A Grubu Elementleri (s ve p Bloku)

Son orbital s veya p ile bitiyorsa, element bir A Grubu elementidir.

Kural: Grup numarası = Son katmandaki toplam elektron sayısı (s + p elektronları)

• ✅ Kalsiyum (Ca, [Ar] 4s²): Son katman (4. katman) 2 elektrona sahip. Grup: 2A.
• ✅ Flor (F, 1s² 2s² 2p⁵): Son katman (2. katman) 2s²2p⁵ → Toplam 7 elektron. Grup: 7A.
• ✅ Argon (Ar, 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶): Son katman (3. katman) 3s²3p⁶ → Toplam 8 elektron. Grup: 8A (Soygaz).

🟡 B) B Grubu Elementleri (d ve f Bloku)

Son orbital d veya f ile bitiyorsa, element bir B Grubu (Geçiş Metali) elementidir. Grup bulma kuralı biraz farklıdır.

Kural (d Bloku için): Grup numarası = (Son d alt kabuğundaki elektron sayısı) + (Son s alt kabuğundaki elektron sayısı)

Not: Bu toplam 8-10 arası ise 8B grubu, değilse aynı sayı B grubunu verir (1B, 2B, 3B...).

• ✅ Titanyum (Ti, [Ar] 4s² 3d²): Son s (4s²=2e⁻) + Son d (3d²=2e⁻) = 4. Grup: 4B.
• ✅ Demir (Fe, [Ar] 4s² 3d⁶): Son s (4s²=2e⁻) + Son d (3d⁶=6e⁻) = 8. Grup: 8B.
• ✅ Çinko (Zn, [Ar] 4s² 3d¹⁰): Son s (4s²=2e⁻) + Son d (3d¹⁰=10e⁻) = 12. Ancak d alt kabuğu tam dolu olduğu için özel bir durumdur ve Grup: 2B'dir.

📝 Özet ve Pratik İpucu

Periyodik tablodaki yer bulmayı şu basit algoritmayla hatırlayabilirsiniz:

1. 1️⃣ Atom numarasından elektron dizilimini yaz.
2. 2️⃣ En yüksek enerji düzeyi (n) → PERİYOT numarası.
3. 3️⃣ Değerlik elektronlarının sayısı ve türü (s/p/d) → GRUP numarası.

🧩 Alıştırma Sorusu

Atom numarası 17 olan Klor (Cl) elementinin periyodik tablodaki yerini (periyot ve grup) elektron dizilimi ile bulunuz.

İpucu: Elektron dizilimi 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁵ şeklindedir. Cevabı kontrol etmek için periyodik tabloya bakmayı unutma! 👩‍🔬