Roma Rakamları Tablosu ve Yazılış Kuralları (1-100 Arası)

Question

Bu konuyu çalışıyorum ama bazı rakamların yazılışı kafamı karıştırıyor. Özellikle 4, 9, 40, 90 gibi sayılarda hangi harfi çıkartacağımı veya toplayacağımı bazen karıştırıyorum. 1'den 100'e kadar olan sayıların tam listesini ve bu kuralların basit bir özetini görmek istiyorum.

Answer 1

# 📜 Roma Rakamları Tablosu ve Yazılış Kuralları (1-100 Arası) – Ders Notu

🎯 Konuya Giriş: Tarihin Sayısal Mirası

Roma rakamları, Antik Roma'dan günümüze ulaşan ve hâlâ belirli alanlarda (saat kadranları, kitap bölümleri, tarihi yapıtlar, film alt yazıları vb.) kullanılan bir sayı sistemidir. Bu sistem, harflerin belirli değerleri temsil etmesi prensibine dayanır. Bu ders notunda, 1'den 100'e kadar Roma rakamlarının yazılış kurallarını öğrenecek ve pratik bir tablo ile pekiştireceksiniz.

🔤 Temel Semboller ve Değerleri

Roma rakamları 7 temel sembolden oluşur. Bunlar ve karşılık geldikleri değerler aşağıdaki gibidir:

• 🇮 = 1
• 🇻 = 5
• 🇽 = 10
• 🇱 = 50
• 🇨 = 100
• 🇩 = 500
• 🇲 = 1000

Not: 1-100 aralığında genellikle I, V, X, L, C sembolleri kullanılır.

⚖️ 4 Temel Yazım Kuralı

1. 📍 Toplama İlkesi (Sağa Eklenen Küçük Değer)

Bir sembolün sağına, kendisinden küçük veya eşit değerli bir sembol eklendiğinde değerler toplanır.

• Örnek: VI = 5 + 1 = 6
• Örnek: XIII = 10 + 1 + 1 + 1 = 13
• Örnek: LXX = 50 + 10 + 10 = 70

2. ➖ Çıkarma İlkesi (Sola Yazılan Küçük Değer)

Bir sembolün soluna, kendisinden sadece bir küçük değer eklendiğinde, soldaki değer sağdakinden çıkarılır. Çıkarılabilecek kombinasyonlar sınırlıdır:

• 🇮 sadece 🇻 (5) ve 🇽 (10)'dan çıkarılabilir. (IV=4, IX=9)
• 🇽 sadece 🇱 (50) ve 🇨 (100)'den çıkarılabilir. (XL=40, XC=90)
• 🇨 sadece 🇩 (500) ve 🇲 (1000)'den çıkarılabilir. (Bu, 100 üstü sayılarda geçerlidir.)

3. 🔁 Aynı Sembol Üst Üste En Fazla 3 Kez Yazılabilir

Bir sembol, yan yana en fazla üç defa tekrarlanabilir. 4 sayısı IIII şeklinde yazılmaz, IV şeklinde yazılır.

• ✅ Doğru: III = 3, XXX = 30
• ❌ Yanlış: IIII = 4 (Doğrusu: IV), XXXX = 40 (Doğrusu: XL)

4. #️⃣ Büyükten Küçüğe Sıralama İlkesi

Rakamlar genellikle soldan sağa doğru büyükten küçüğe sıralanır. Bu kural, çıkarma durumları hariç geçerlidir.

• ✅ Doğru: MDCLXVI (1666)
• ❌ Yanlış: IL (49'un doğru yazılışı XLIX'tir).

📊 1'den 100'e Kadar Roma Rakamları Tablosu

Aşağıdaki tablo, kuralların pratikte nasıl uygulandığını gösteren kapsamlı bir rehberdir.

🔟 1'den 10'a Kadar (Temel Yapı Taşları)

• 1 = I
• 2 = II
• 3 = III
• 4 = IV
• 5 = V
• 6 = VI
• 7 = VII
• 8 = VIII
• 9 = IX
• 10 = X

🎯 Onluk Gruplar ve Önemli Sayılar

• 11-20: XI, XII, XIII, XIV, XV, XVI, XVII, XVIII, XIX, XX
• 21-30: XXI, XXII, XXIII, XXIV, XXV, XXVI, XXVII, XXVIII, XXIX, XXX
• 40: XL (Çıkarma kuralı: 50-10)
• 49: XLIX (40 + 9 mantığıyla: XL + IX)
• 50: L
• 90: XC (Çıkarma kuralı: 100-10)
• 99: XCIX (90 + 9 mantığıyla: XC + IX)
• 100: C

💡 Pratik İpuçları ve Örnek Çözümler

Örnek 1: 78 sayısını yazalım.

Adım 1: Sayıyı basamaklarına ayır: 70 + 8
Adım 2: 70 = LXX (50+10+10), 8 = VIII (5+1+1+1)
Adım 3: Birleştir: LXXVIII

Örnek 2: 94 sayısını yazalım.

Adım 1: Sayıyı basamaklarına ayır: 90 + 4
Adım 2: 90 = XC (100-10), 4 = IV (5-1)
Adım 3: Birleştir: XCIV (Dikkat: "IIII" veya "VL" yazılamaz!)

✅ Sonuç ve Özet

Roma rakamları, toplama, çıkarma, tekrarlama sınırı ve sıralama olmak üzere dört temel kurala dayanır. 1-100 aralığında bu kuralları iyi kavradığınızda, herhangi bir sayıyı rahatlıkla yazabilir ve okuyabilirsiniz. En sık yapılan hata, 4 (IV) ve 9 (IX) gibi çıkarma içeren sayıların yazımında ve 49, 94, 99 gibi iki katlı çıkarma gerektiren sayılardadır. Pratik yapmak, bu sistemi kalıcı olarak öğrenmenin en iyi yoludur.

📚 Ödev/Alıştırma Önerisi: 36, 47, 59, 83 ve 97 sayılarını Roma rakamına çevirerek kuralları pekiştirin. Cevaplar: XXXVI, XLVII, LIX, LXXXIII, XCVII