Sevr Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'ndan mağlup ayrılmasının ardından imzalanan ve ülke topraklarının büyük bir bölümünü elinden alan ağır bir anlaşmadır. Antlaşma, Osmanlı Devleti'nin varlığını büyük ölçüde tehlikeye sokmuş ve Türk Kurtuluş Savaşı'nın fitilini ateşlemiştir. İşte Sevr Antlaşması'nın bazı önemli maddeleri ve özellikleri:
🌍 Sevr Antlaşması'nın Temel Özellikleri
- 📜 İmza Tarihi: 10 Ağustos 1920
- 📍 İmza Yeri: Fransa'nın Sèvres şehri
- ✍️ İmzalayan Devletler: Osmanlı İmparatorluğu (temsilcileri), İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Polonya, Portekiz, Belçika, Ermenistan, Hicaz Krallığı ve Çekoslovakya.
- 🎯 Amacı: Osmanlı İmparatorluğu'nu parçalamak ve topraklarını İtilaf Devletleri arasında paylaştırmak.
📜 Sevr Antlaşması'nın Maddeleri (Ders Notu)
🗺️ Toprak Kayıpları
- 🇬🇷 Doğu Trakya ve İzmir: Yunanistan'a bırakılacaktı. Ancak İzmir, Osmanlı egemenliğinde kalacak, fakat bölge yönetimi Yunanistan'a devredilecekti. 5 yıl sonra bölgede plebisit (halk oylaması) yapılması öngörülüyordu.
- 🇮🇹 On İki Ada: İtalya'ya bırakılıyordu.
- 🇫🇷 Suriye, Lübnan: Fransa mandasına bırakılıyordu.
- 🇬🇧 Filistin, Irak, Ürdün: İngiltere mandasına bırakılıyordu.
- 🇦🇲 Doğu Anadolu: Ermenistan'a bırakılacaktı (Wilson İlkeleri doğrultusunda).
- 🇹🇷 İstanbul: Osmanlı Devleti'nin başkenti olarak kalacak, ancak Osmanlı Devleti antlaşma hükümlerine uymazsa, İstanbul da elden çıkabilirdi.
- 🌐 Boğazlar: Uluslararası bir komisyon tarafından yönetilecek, savaş ve barış zamanında bütün devletlerin gemilerine açık olacaktı.
💰 Askeri Kısıtlamalar
- ⚔️ Osmanlı Ordusu: 50.000 askerle sınırlandırılacaktı.
- 🚫 Zorunlu Askerlik: Kaldırılacaktı.
- 🚢 Donanma: Yok denecek kadar az sayıda gemiye sahip olabilecekti.
- 🚫 Ağır Silahlar: Osmanlı ordusunda ağır silah, tank ve uçak bulundurulması yasaktı.
⚖️ Hukuki ve Ekonomik Kısıtlamalar
- 🏛️ Kapitülasyonlar: Bütün İtilaf Devletleri vatandaşları için yeniden yürürlüğe konulacaktı.
- 💰 Osmanlı Borçları: Duyun-u Umumiye (Genel Borçlar İdaresi) tarafından yönetilmeye devam edecekti.
- 🚫 Azınlık Hakları: Azınlıklara geniş haklar tanınacak, bu haklara zarar gelmesi durumunda İtilaf Devletleri müdahale edebilecekti.
❗ Önemi ve Sonuçları
Sevr Antlaşması, Türk milleti için kabul edilemez bir anlaşmaydı. Bu antlaşma, Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde başlatılan Türk Kurtuluş Savaşı ile geçersiz kılınmıştır. Kurtuluş Savaşı'nın kazanılmasıyla Lozan Barış Antlaşması imzalanmış ve Türkiye Cumhuriyeti'nin bağımsızlığı uluslararası alanda tescil edilmiştir.
Örnek Soru:
Sevr Antlaşması'nda Boğazlar ile ilgili hangi hükümler yer almaktaydı?
Çözüm:
Sevr Antlaşması'na göre Boğazlar, uluslararası bir komisyon tarafından yönetilecek ve savaş ile barış zamanında bütün devletlerin gemilerine açık olacaktı.
