🔥 Yanıklar: İlk Yardım ve Temel Kavramlar
Yanıklar, ısı, kimyasal maddeler, elektrik veya radyasyon gibi etkenler sonucu cilt ve alttaki dokuların zarar görmesi durumudur. Ehliyet sınavında başarılı olmak için yanıklarla ilgili temel ilk yardım bilgilerini ve terimleri bilmek önemlidir.
- 🌡️ Yanık Dereceleri: Yanığın ciddiyetini belirleyen faktörlerden biridir.
- 1. Derece Yanık: Sadece derinin en üst tabakası (epidermis) etkilenir. Kızarıklık, hafif ağrı ve şişlik görülür.
- 2. Derece Yanık: Epidermis ve dermisin bir kısmı etkilenir. Su toplaması (bül) meydana gelir. Ağrı daha şiddetlidir.
- 3. Derece Yanık: Derinin tüm katmanları (epidermis, dermis ve deri altı dokuları) etkilenir. Sinir uçları zarar gördüğü için ağrı olmayabilir. Deri beyaz, kömürleşmiş veya mumsu bir görünüm alabilir.
- 💧 Soğuk Uygulama: Yanık bölgesine 15-20 dakika boyunca soğuk su uygulamak, ağrıyı azaltır ve yanığın ilerlemesini yavaşlatır. Ancak, asla buz doğrudan uygulanmamalıdır.
- 🩹 Steril Örtü: Yanık bölgesi, enfeksiyonu önlemek için steril bir örtü veya temiz bir bezle kapatılmalıdır.
- 🚑 Tıbbi Yardım: Derin yanıklar (2. ve 3. derece), geniş alanlı yanıklar veya solunum yolu yanıkları durumunda derhal tıbbi yardım alınmalıdır.
🔥 Yanıklarda Yapılmaması Gerekenler
- ❌ Patlatma: Su toplayan yerler (büller) asla patlatılmamalıdır.
- 🧴 Merhem/Krem Sürme: Yanık bölgesine doktor tavsiyesi olmadan merhem veya krem sürülmemelidir.
- 🧊 Buz Uygulama: Buz doğrudan yanık üzerine uygulanmamalıdır. Bu, doku hasarını artırabilir.
- 🤕 Giysi Çıkarma: Yanan giysiler vücuda yapışmışsa, zorla çıkarılmamalıdır. Etrafı kesilerek açıkta kalan yanık bölgesi örtülmelidir.
❄️ Donmalar: İlk Yardım ve Temel Kavramlar
Donma, vücudun soğuğa maruz kalması sonucu dokuların zarar görmesidir. Genellikle burun, kulaklar, parmaklar ve ayak parmakları gibi vücudun uç kısımlarında görülür.
- 🥶 Donma Dereceleri:
- 1. Derece Donma (Donukluk): Cilt soluk, uyuşmuş ve soğuktur. Isıtıldığında karıncalanma ve yanma hissi olabilir.
- 2. Derece Donma: Ciltte su toplaması (bül) meydana gelir.
- 3. Derece Donma: Deri ve alttaki dokular zarar görür. Cilt siyahlaşabilir ve sertleşebilir.
- 🌡️ Isıtma: Donmuş bölgeyi yavaşça ısıtmak önemlidir. Ani ısı değişikliklerinden kaçınılmalıdır.
- 🧣 Koruma: Donmaya maruz kalmış kişi sıcak bir ortama alınmalı ve sıcak içecekler verilmelidir.
- 🚑 Tıbbi Yardım: Şiddetli donmalarda veya donma belirtileri düzelmezse tıbbi yardım alınmalıdır.
❄️ Donmalarda Yapılmaması Gerekenler
- 🔥 Direkt Isı Uygulama: Donmuş bölgeye direkt olarak sıcak su, ısıtıcı veya ateş uygulamaktan kaçınılmalıdır.
- 💪 Ovma: Donmuş bölgeyi ovmak, doku hasarını artırabilir.
- 🚶 Yürütme: Donmuş ayaklarla yürümekten kaçınılmalıdır.
- 🍺 Alkol Verme: Alkol, vücut ısısını düşürebilir ve durumu kötüleştirebilir.
📖 Ehliyet Sınavı İçin Önemli Terimler Sözlüğü
- 🔥 Yanık: Isı, kimyasal maddeler, elektrik veya radyasyon sonucu cilt ve dokuların zarar görmesi.
- ❄️ Donma: Vücudun soğuğa maruz kalması sonucu dokuların zarar görmesi.
- 💧 Bül (Su Toplaması): Yanık veya donma sonucu ciltte oluşan içi sıvı dolu kabarcık.
- 🩹 Steril: Mikroorganizmalardan arındırılmış, temiz.
- 🚑 İlk Yardım: Kaza veya hastalık durumunda, tıbbi yardım gelene kadar yapılan geçici müdahaleler.
