🧬 10. Sınıf Biyoloji 2. Dönem 1. Yazılıya Hazırlık: 5. Senaryo MEB Soruları
Merhaba gençler! Biyoloji yazılısı yaklaşıyor ve MEB'in yayınladığı senaryolarla hazırlanmak en doğrusu. Bu yazıda, 5. senaryoya odaklanarak, sınavda çıkabilecek konuları ve soru tiplerini inceleyeceğiz. Sakın panik yapmayın, birlikte üstesinden geleceğiz!
🦠 Hücre Bölünmesi: Mitoz ve Mayoz
Hücreler neden bölünür? Bölünme çeşitleri nelerdir? İşte cevapları:
- 🌱 Mitoz: Tek hücreli canlılarda üremeyi, çok hücreli canlılarda ise büyümeyi ve onarımı sağlar. Sonuçta 2 yeni hücre oluşur ve kromozom sayısı değişmez.
- 🌸 Mayoz: Üreme hücrelerinin (sperm ve yumurta) oluşmasını sağlar. Kromozom sayısı yarıya iner ve 4 yeni hücre oluşur. Bu sayede döllenme ile türün kromozom sayısı sabit kalır.
🧪 Kalıtım: Genetik İlkeler
Kalıtım, anne ve babadan gelen özelliklerin yavrulara aktarılmasıdır. Bu süreçte rol oynayan temel kavramlara göz atalım:
- 🧬 Gen: DNA üzerinde belirli bir özelliği kontrol eden bölgedir.
- 🧫 Alel: Bir genin farklı varyasyonlarıdır. Örneğin, göz rengi geni için mavi ve kahverengi alelleri olabilir.
- 📊 Genotip: Bir bireyin genetik yapısıdır. Örneğin, AA, Aa veya aa gibi.
- 👁️ Fenotip: Bir bireyin dış görünüşüdür. Genotip ve çevresel faktörlerin etkisiyle oluşur. Örneğin, kahverengi gözlü olmak.
🌍 Ekosistem Ekolojisi
Canlılar ve çevreleri arasındaki etkileşimi inceleyen bilim dalıdır. Besin zinciri, enerji akışı ve madde döngüleri bu konunun temelini oluşturur.
- ☀️ Üreticiler: Kendi besinini üreten canlılardır (bitkiler gibi).
- 🐛 Tüketiciler: Başka canlılarla beslenen canlılardır (otoburlar, etoburlar, hepçiller).
- 🍄 Ayrıştırıcılar: Ölü canlıları parçalayarak madde döngüsüne katkıda bulunan canlılardır (mantarlar, bakteriler).
❓ Örnek MEB Senaryo Soruları ve Çözümleri
Şimdi de 5. senaryoda yer alabilecek tipik sorulara ve nasıl çözülebileceğine bakalım:
- Soru: Mitoz ve mayoz arasındaki farkları yazınız.
Cevap:
- Mitozda kromozom sayısı değişmezken, mayozda yarıya iner.
- Mitozda 2 hücre oluşurken, mayozda 4 hücre oluşur.
- Mitoz büyüme ve onarımı sağlarken, mayoz üreme hücrelerini oluşturur.
- Soru: Bir bitki türünde, uzun boylu olma geni (U) kısa boylu olma genine (u) baskındır. Heterozigot (Uu) bir bitkinin kendileştirilmesi sonucu oluşacak yavruların genotip ve fenotip oranlarını belirtiniz.
Cevap:
- Genotip oranları: UU (%25), Uu (%50), uu (%25)
- Fenotip oranları: Uzun boylu (%75), kısa boylu (%25)
- Soru: Besin zincirinde üreticilerin ve tüketicilerin rollerini açıklayınız.
Cevap: Üreticiler güneş enerjisini kullanarak kendi besinlerini üretirler ve besin zincirinin temelini oluştururlar. Tüketiciler ise üreticiler veya diğer tüketicilerle beslenerek enerjiyi bir üst basamağa aktarırlar.
Unutmayın, düzenli tekrar ve bol soru çözmek başarının anahtarıdır! Sınavda hepinize başarılar dilerim!
