🧪 8. Sınıf Fen Bilimleri 1. Dönem 2. Yazılı: 3. Senaryo MEB Soruları
🌡️ 1. Bölüm: Mevsimler ve İklim
Mevsimlerin Oluşumu: Dünyanın Güneş etrafında dolanması ve eksen eğikliği mevsimlerin oluşmasının temel nedenleridir. Eksen eğikliği sayesinde farklı yarım küreler Güneş'ten farklı açılarla ışık alırlar.
- ☀️ Yaz: Bir yarım küre Güneş'e daha dik açıyla baktığında yaz mevsimi yaşanır. Günler uzar, sıcaklıklar artar.
- ❄️ Kış: Aynı yarım küre Güneş'e daha eğik açıyla baktığında kış mevsimi yaşanır. Günler kısalır, sıcaklıklar düşer.
- 🍁 İlkbahar ve Sonbahar: Bu mevsimlerde her iki yarım küre de Güneş'ten yaklaşık olarak eşit miktarda ışık alır.
İklim ve Hava Olayları: İklim, bir bölgedeki uzun yıllar boyunca gözlemlenen ortalama hava koşullarının toplamıdır. Hava olayları ise kısa süreli atmosfer olaylarıdır.
- 🌧️ Yağmur: Havadaki su buharının yoğunlaşarak sıvı halde yeryüzüne düşmesidir.
- ☀️ Güneşli: Gökyüzünde bulutun az olduğu veya hiç olmadığı durumdur.
- 💨 Rüzgar: Yüksek basınçtan alçak basınca doğru hareket eden hava akımıdır.
🧬 2. Bölüm: DNA ve Genetik Kod
DNA'nın Yapısı: DNA (Deoksiribo Nükleik Asit), canlıların kalıtsal özelliklerini taşıyan moleküldür. Çift sarmal bir yapıya sahiptir.
- 🧬 Nükleotit: DNA'nın yapı taşıdır. Bir fosfat grubu, bir şeker (deoksiriboz) ve bir azotlu bazdan oluşur.
- 🧪 Azotlu Bazlar: Adenin (A), Timin (T), Guanin (G) ve Sitozin (C) olmak üzere dört çeşittir. A her zaman T ile, G her zaman C ile eşleşir.
Genetik Kod: DNA üzerindeki baz dizileri genetik kodu oluşturur. Bu kod, protein sentezi için talimatlar içerir.
- 🔑 Gen: DNA üzerinde belirli bir proteinin üretilmesi için gerekli bilgiyi taşıyan bölümdür.
- ⚙️ Kromozom: DNA'nın özel proteinlerle sarılarak oluşturduğu yapıdır. İnsanlarda 46 kromozom bulunur (23 çift).
🌱 3. Bölüm: Kalıtım
Kalıtımın Temel İlkeleri: Kalıtım, genetik özelliklerin ebeveynlerden yavrulara aktarılmasıdır. Gregor Mendel'in çalışmaları kalıtımın temel prensiplerini ortaya koymuştur.
- 👨👩👧👦 Genotip: Bir bireyin sahip olduğu genlerin toplamıdır.
- 👁️ Fenotip: Bir bireyin dış görünüşüdür. Genotip ve çevresel faktörlerin etkisiyle belirlenir.
- 🥇 Baskın Gen: Etkisini her durumda gösteren gendir.
- 🥈 Çekinik Gen: Etkisini sadece homozigot durumda (iki çekinik gen bir araya geldiğinde) gösteren gendir.
Çaprazlamalar: Genetik özellikleri belirlemek için yapılan deneysel eşleştirmelerdir.
- ➕ Monohibrit Çaprazlama: Tek bir özellik bakımından farklı olan bireylerin çaprazlanmasıdır.
- ➗ Dihibrit Çaprazlama: İki özellik bakımından farklı olan bireylerin çaprazlanmasıdır.
