Metinler arası karşılaştırma, iki veya daha fazla metni çeşitli yönlerden inceleyerek benzerlik ve farklılıklarını bulmaktır. Bu, okuduğunu daha iyi anlamana ve analiz etmene yardımcı olan çok önemli bir beceridir.
Karşılaştırma Yaparken Nelere Dikkat Etmeliyiz?
İki metni karşılaştırmak için aşağıdaki başlıkları incelemeliyiz:
- Konu: Her iki metnin de ana konusu nedir? Aynı konuyu mu işliyorlar yoksa farklı mı?
- Amaç: Yazar metni neden yazmış? Bilgi vermek, bir ürün satmak, bir fikri savunmak, eğlendirmek mi amaçlıyor?
- Anlatıcı: Metin birinci tekil şahıs (ben) ile mi, yoksa üçüncü tekil şahıs (o) ile mi anlatılıyor?
- Kullanılan Dil ve Üslup: Metinlerin dili resmi mi, samimi mi? Sade ve anlaşılır mı yoksa sanatlı ve süslü mü? Kısa ve net cümleler mi yoksa uzun ve karmaşık cümleler mi kullanılmış?
- Ana Fikir: Metnin bize vermek istediği asıl mesaj nedir? Her iki metnin de ana fikri aynı mı?
Karşılaştırma Nasıl Yapılır? Adım Adım Bir Örnek
Diyelim ki biri masal, diğeri bir haber sitesinden alınmış iki metin var. Bunları karşılaştıralım:
- Konu: Masal, periler ve sihirle ilgili hayali bir konuyu işler. Haber metni ise okulundaki bir resim yarışmasını anlatan gerçek bir olayı konu alır.
- Amaç: Masal okuyucuyu eğlendirmek ve belki bir ahlak dersi vermek için yazılmıştır. Haber metninin amacı ise okuyucuyu bilgilendirmektir.
- Anlatıcı: Masallar genellikle "Bir varmış, bir yokmuş..." diye başlar ve olayları anlatan gizli bir anlatıcı (üçüncü tekil şahıs) vardır. Haber metinlerinde ise tarafsız, görünmeyen bir anlatıcı vardır.
- Dil ve Üslup: Masalda abartılı, olağanüstü ifadeler ve hayali kahramanlar vardır. Haber metninde ise gerçekçi, net, anlaşılır ve tarafsız bir dil kullanılır.
Karşılaştırma Sonucu Nasıl Yazılır?
Yaptığın gözlemleri toparlayarak kısa bir paragraf yazabilirsin. Örneğin:
"İncelediğim masal ve haber metni, konu, amaç ve anlatım biçimi açısından birbirinden oldukça farklıdır. Masal, hayali bir dünyadan bahsederken eğlendirmeyi amaçlar ve süslü bir dil kullanır. Haber metni ise gerçek bir olayı, tarafsız ve anlaşılır bir dille okuyucuya aktarır."
