6. Sınıf Tamlamalar (İsim ve Sıfat Tamlaması) Konu Anlatımı

Question

Bu konuyu anlamakta biraz zorlanıyorum. Özellikle tamlamaları birbirinden ayırt etmekte güçlük çekiyorum. Tamlamaların cümle içinde nasıl bulunduğunu basitçe anlatan bir örnekle açıklayabilir misiniz?

Answer 1

Tamlamalar Nedir?

İsimlerin (adların) bir araya gelerek oluşturduğu yeni anlamlı gruplara tamlamalar denir. İki ana tamlama çeşidi vardır: İsim Tamlaması ve Sıfat Tamlaması.

1. İsim Tamlaması

En az iki ismin bir araya gelerek oluşturduğu tamlamalardır. Dört çeşidi vardır:

• Belirtili İsim Tamlaması: Tamlayan ekini (-ın, -in, -un, -ün) ve tamlanan ekini (-ı, -i, -u, -ü) alır.

  Örnek: kapı-nın kolu - okul-un bahçesi - çiçeğ-in kokusu

• Belirtisiz İsim Tamlaması: Sadece tamlanan eki (-ı, -i, -u, -ü) alır. Tamlayan ek almaz.

  Örnek: okul bahçe-si - çiçek koku-su - sınıf kapı-sı

• Zincirleme İsim Tamlaması: İkiden fazla ismin bir araya gelmesiyle oluşur.

  Örnek: okul bahçesi-nin kapısı - sınıf öğretmen-i-nin masası

• Takısız İsim Tamlaması: Hiç ek almayan iki isimden oluşur. Tamlayan, tamlananın neyden yapıldığını veya neye benzediğini belirtir.

  Örnek: çelik tencere (neyden yapıldı?) - altın kalp (neye benziyor?)

2. Sıfat Tamlaması

Bir sıfatın bir ismi nitelediği veya belirttiği tamlamalardır. Sıfat da isim de ek almak zorunda değildir.

Kuruluşu: Sıfat + İsim

Örnekler:

• güzel ev (Niteleme Sıfatı)
• şu okul (İşaret Sıfatı)
• iki kalem (Sayı Sıfatı)
• hangi kitap (Soru Sıfatı)

Tamlamaları Nasıl Ayırt Ederiz?

Bir tamlamanın isim tamlaması mı yoksa sıfat tamlaması mı olduğunu anlamak için basit bir yöntem kullanırız:

• "Hangi?" sorusunu sorduğumuzda cevap tek bir kelimeyse (sıfat) ➜ Sıfat Tamlaması
• "Hangi?" sorusunu sorduğumuzda cevap bir isim grubuysa (isim tamlaması) ➜ İsim Tamlaması

Örnek: "Mavi araba" ifadesine "Hangi araba?" diye sorarız. Cevap: "Mavi" (tek kelime, bir sıfat). Öyleyse bu bir sıfat tamlamasıdır.

Örnek: "Arabanın kapısı" ifadesine "Hangi kapı?" diye sorarız. Cevap: "Arabanın" (bir isim ve eki). Öyleyse bu bir isim tamlamasıdır.

Answer 2

6. Sınıf Tamlamalar Çözümlü Test Soruları

Soru 1: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belirtili isim tamlaması kullanılmıştır?
a) Okul bahçesi   b) Yol kenarı   c) Çocuğun oyuncağı   d) Mavi deniz
Cevap: c) Çocuğun oyuncağı
Çözüm: Belirtili isim tamlaması, tamlayanın (-ın, -in, -un, -ün) ve tamlananın (-ı, -i, -u, -ü) eklerini aldığı tamlamadır. "Çocuğun oyuncağı" ifadesinde bu ekler görüldüğü için cevap C seçeneğidir.

Soru 2: "Yaz akşamı" tamlaması ile aynı türde olan seçenek aşağıdakilerden hangisidir?
a) Kapının kolu   b) Kuş sesi   c) Annemin yemeği   d) Soğuk su
Cevap: b) Kuş sesi
Çözüm: "Yaz akşamı" bir belirtisiz isim tamlamasıdır çünkü tamlayan eki (-ın, -in) almamıştır. Aynı şekilde "kuş sesi" tamlamasında da tamlayan eki yoktur ve belirtisiz isim tamlamasıdır.

Soru 3: "Eski evin bahçe kapısı" ifadesi için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
a) Sadece sıfat tamlaması vardır.
b) Hem belirtili isim hem de sıfat tamlaması vardır.
c) Hem belirtisiz isim hem de sıfat tamlaması vardır.
d) Zincirleme isim tamlaması vardır.
Cevap: c) Hem belirtisiz isim hem de sıfat tamlaması vardır.
Çözüm: "Eski evin" ifadesi, "eski" sıfatından dolayı bir sıfat tamlamasıdır. "Bahçe kapısı" ise tamlayan eki almadığı için belirtisiz isim tamlamasıdır. Bu nedenle ifadede her iki tamlama türü de bulunmaktadır.

Soru 4: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zincirleme isim tamlaması kullanılmamıştır?
a) Okul müdürünün odası   b) Şehrin eski sokakları   c) Arabanın motor sesi   d) Mavi gökyüzü
Cevap: d) Mavi gökyüzü
Çözüm: Zincirleme isim tamlaması, en az üç ismin bir araya gelerek oluşturduğu tamlamadır. A, B ve C seçeneklerinde üç isim bulunurken ("okul müdürü odası", "şehir sokakları", "araba motor sesi"), D seçeneğindeki "mavi gökyüzü" bir sıfat tamlamasıdır ve zincirleme isim tamlaması değildir.