📚 Hukukun Temel Kavramları
Hukuk fakültesi Açıköğretim (AÖF) öğrencileri için hazırlanan bu konu özetleri ve kavram haritaları, sınavlara hazırlanırken size rehberlik edecektir. Hukukun temel prensiplerini anlamak, sadece sınav başarısı için değil, aynı zamanda günlük hayatta karşılaştığımız hukuki durumları yorumlayabilmek için de önemlidir.
🏛️ Hukukun Kaynakları
Hukukun kaynakları, hukuk kurallarının nereden geldiğini ve nasıl oluşturulduğunu gösterir.
- 📜 Anayasa: Bir devletin temel yasasıdır. Devletin yapısını, organlarını, temel hak ve özgürlükleri düzenler.
- ⚖️ Kanunlar: Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından çıkarılır. Anayasaya aykırı olamazlar.
- 📜 Uluslararası Antlaşmalar: Devletler arasında yapılan ve TBMM tarafından onaylanan anlaşmalardır.
- 👨⚖️ Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri: Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılan ve kanun gücünde olan düzenlemelerdir (Anayasa'nın çizdiği sınırlar içinde).
- 📜 Yönetmelikler: Bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşları tarafından çıkarılır. Kanunlara ve Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerine aykırı olamazlar.
- 👨⚖️ İçtihatlar: Yargıtay gibi yüksek mahkemelerin benzer konulardaki kararlarıdır. Hukukun uygulanmasında yol göstericidir.
- 👨⚖️ Örf ve Adet Hukuku: Toplumda uzun süredir uygulanan ve genel kabul gören kurallardır. Kanun boşluğunu doldurmak için kullanılır.
⚖️ Hukukun Dalları
Hukuk, kamu hukuku ve özel hukuk olmak üzere iki ana dala ayrılır.
⚖️ Kamu Hukuku
Devletin yetki ve sorumluluklarını, devlet ile birey arasındaki ilişkileri düzenler.
- 🏛️ Anayasa Hukuku: Devletin temel yapısını, organlarını, temel hak ve özgürlükleri düzenler.
- 👮 İdare Hukuku: İdarenin (devletin yürütme organının) faaliyetlerini ve bireylerle olan ilişkilerini düzenler.
- 💰 Ceza Hukuku: Suçları ve bu suçlara uygulanacak cezaları düzenler.
- 🌍 Uluslararası Hukuk: Devletler arasındaki ilişkileri düzenler.
- 💸 Vergi Hukuku: Vergi alınmasıyla ilgili kuralları düzenler.
- ⚖️ Yargılama Hukuku (Usul Hukuku): Mahkemelerde yargılama süreçlerini düzenler (Ceza Muhakemesi Hukuku, Medeni Usul Hukuku gibi).
🏡 Özel Hukuk
Bireyler arasındaki ilişkileri düzenler. Eşitlik ilkesine dayanır.
- 🧑💼 Medeni Hukuk: Kişilerin hak ve yükümlülüklerini, aile hukukunu, miras hukukunu ve eşya hukukunu düzenler.
- 🧑💼 Kişiler Hukuku: Kişiliği, ehliyetleri, yerleşim yerini düzenler.
- 💍 Aile Hukuku: Evlenme, boşanma, velayet gibi konuları düzenler.
- 🪦 Miras Hukuku: Mirasın paylaşımı, vasiyetname gibi konuları düzenler.
- 🏠 Eşya Hukuku: Taşınır ve taşınmaz mallar üzerindeki hakları düzenler.
- 🤝 Borçlar Hukuku: Borç ilişkilerini, sözleşmeleri düzenler.
- 🧑💼 Ticaret Hukuku: Ticari işletmeleri, şirketleri, ticari senetleri düzenler.
- 🌍 Uluslararası Özel Hukuk: Farklı ülkelerdeki bireyler arasındaki özel hukuk ilişkilerini düzenler.
🔑 Temel Kavramlar
- 🧑⚖️ Hak: Hukukun kişilere tanıdığı yetkilerdir.
- ⚠️ Yükümlülük: Hukukun kişilere yüklediği sorumluluklardır.
- 🏛️ Hukuki Fiil: Hukuki sonuç doğuran davranışlardır.
- 🧑⚖️ Hukuki İşlem: Hukuki sonuç doğurmaya yönelik irade açıklamasıdır (sözleşme gibi).
- 🧑⚖️ Dava: Bir hakkın mahkeme yoluyla talep edilmesidir.
- ⚖️ Yaptırım: Hukuk kurallarına aykırı davranışlara uygulanan cezalardır.
🧠 Kavram Haritası
Hukukun temel kavramlarını ve dallarını daha iyi anlamak için aşağıdaki kavram haritasını inceleyebilirsiniz:
HUKUK
├── Kaynakları (Anayasa, Kanun, Antlaşma...)
├── Dalları
│ ├── Kamu Hukuku (Anayasa, İdare, Ceza...)
│ └── Özel Hukuk (Medeni, Borçlar, Ticaret...)
└── Temel Kavramlar (Hak, Yükümlülük, Fiil...)
Bu özet ve kavram haritaları, AÖF hukuk sınavlarına hazırlanırken size yardımcı olacaktır. Başarılar dilerim!
