6. Sınıf Metnin Yüzey Anlamı ve Derin Anlamı Nedir?

Question

Metnin yüzey anlamı, yazıyı okuduğumuzda ilk anda anladığımız, açıkta duran anlamdır. Derin anlamı ise, metnin altında gizlenen, biraz düşünmemiz ve yorum yapmamız gereken asıl mesajdır. İkisini birbirinden ayırt etmekte bazen zorlanıyorum.

Answer 1

Bir metni okurken bazen sadece kelimelerin söylediğini anlarız, bazen de yazarın asıl vermek istediği mesajı, duyguyu veya düşünceyi anlamaya çalışırız. İşte bu iki anlam katmanına yüzey anlam ve derin anlam denir.

Yüzey Anlam (Gerçek Anlam)

Metnin açıkça, doğrudan ifade ettiği anlamdır. Kelimelerin sözlükteki ilk ve temel anlamlarıyla kurulmuştur. Metni okuyan herkes bu anlamı rahatlıkla çıkarabilir.

Örnek: "Hava çok soğuktu." cümlesinin yüzey anlamı, hava sıcaklığının düşük olduğudur. Herkes bu cümleden aynı şeyi anlar.

Derin Anlam (Metaforik Anlam)

Metnin altında yatan, dolaylı olarak verilmek istenen mesaj, duygu veya düşüncedir. Yazarın asıl anlatmak istediği şeydir ve okuyucunun yorum yapmasını, çıkarımda bulunmasını gerektirir.

Örnek: "Sınıfın içi adeta bir buzullar ülkesi gibiydi." cümlesini ele alalım.

• Yüzey Anlamı: Sınıfın içi fiziksel olarak çok soğuk.
• Derin Anlamı: Bu cümle, sınıfta hiç kimsenin konuşmamasından, soğuk ve iletişimsiz bir ortam olduğundan, öğrencilerin birbirine karşı mesafeli ve ilgisiz davrandığından bahsediyor olabilir. Yani asıl anlatılmak istenen soğuk iletişim veya duygusuzluk olabilir.

Nasıl Ayırt Ederiz?

• Kendimize "Yazar burada ne demek istiyor?" sorusunu sorarız.
• Metinde benzetme (soğuk buz gibi), kişileştirme (rüzgar şarkı söylüyordu) gibi sanatlar var mı diye bakarız.
• Kelimenin gerçek anlamından farklı, mecazi bir şekilde kullanılıp kullanılmadığını düşünürüz.

Bir metni tam olarak anlayabilmek için hem yüzey anlamına hem de onun altındaki derin anlama ulaşmamız gerekir.