6. Sınıf Bileşke Kuvvet Nedir ve Nasıl Hesaplanır?

Question

Bileşke kuvveti, birden fazla kuvvetin bir cisme yaptığı toplam etki olarak anlıyorum. Ama aynı yönlü ve zıt yönlü kuvvetlerin bileşkesini hesaplarken bazen kafam karışıyor. Hangi durumda toplamam, hangi durumda çıkarmam gerektiğini karıştırıyorum.

Answer 1

Günlük hayatta cisimlere birden fazla kuvvet aynı anda etki edebilir. Örneğin, halat çekme oyununda iki takım bir halatı zıt yönlerde çeker. İşte bir cisme etki eden birden fazla kuvvetin yerine geçen tek kuvvete bileşke kuvvet denir. Bileşke kuvvet R harfi ile gösterilir.

Bileşke Kuvvet Nasıl Hesaplanır?

Kuvvetlerin yönüne göre bileşke kuvveti hesaplama yöntemi değişir.

1. Aynı Yönlü Kuvvetlerde Bileşke Kuvvet

Eğer kuvvetler aynı yöndeyse, bileşke kuvveti bulmak için kuvvetler toplanır.

Formül: R = F₁ + F₂

Örnek: Bir masaya aynı yönde 5 N ve 3 N'luk iki kuvvet uygulanıyor. Bileşke kuvvet kaç N'dur?

• R = 5 N + 3 N
• R = 8 N

Bileşke kuvvet 8 Newton'dır ve kuvvetlerle aynı yöndedir.

2. Zıt Yönlü Kuvvetlerde Bileşke Kuvvet

Eğer kuvvetler zıt yönlerdeyse, bileşke kuvveti bulmak için kuvvetler çıkarılır. Bileşke kuvvet, büyük kuvvetin yönündedir.

Formül: R = |F₁ - F₂|

Örnek: Bir kutuyu Ali 10 N'luk kuvvetle doğuya, Ayşe ise 7 N'luk kuvvetle batıya çekiyor. Bileşke kuvvet kaç N'dur ve hangi yöndedir?

• R = |10 N - 7 N|
• R = 3 N

Büyük kuvvet doğu yönünde olduğu için bileşke kuvvet 3 Newton'dur ve doğu yönündedir.

3. Bileşke Kuvvetin Sıfır Olması

Eğer zıt yönlü iki kuvvetin büyüklüğü eşitse, bileşke kuvvet sıfır olur.

Örnek: Bir kitaba etki eden 6 N'luk sağa doğru kuvvet ile 6 N'luk sola doğru kuvvetin bileşkesi:

• R = |6 N - 6 N|
• R = 0 N

Bu durumda cisim dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir ve hareket durumunu değiştirmez (sabit hızla hareket ediyorsa veya duruyorsa durmaya devam eder).

Özetle: Bileşke kuvvet, birden fazla kuvvetin cisim üzerindeki toplam etkisidir. Kuvvetler aynı yönlüyse toplanır, zıt yönlüyse büyük olandan küçük çıkarılarak bulunur.